Հայաստանում փոքր կամ միջին բիզնես վարելն իր օրենքներն ունի, գրեթե ինչպես լավ հայկական սև սուրճ պատրաստելը․ պետք է համբերություն, ճիշտ չափաբաժիններ ու մի քիչ հեռատեսություն, որ «սուրճը չթափվի»։ Շատ հայկական ՓՄՁ-ներ(փոքր և միջին ձեռնարկություններ) խորասուզվում են իրենց ամենօրյա գործերի մեջ՝ կենտրոնանալով վաճառքների, հաճախորդների սպասարկման ու մրցակցությանը դիմակայելու վրա։ Բայց կա մեկ գաղտնի բաղադրիչ, որը տարբերում է հաջողակ բիզնեսներին անվերջ պայքարողներից՝ ֆինանսական պլանավորումը։

Առանց կայուն ֆինանսական պլանի, բիզնեսը կարող է տարիներով նույն կետում մնալ՝ առանց որևէ իրական աճի։ Ճիշտ կազմված բյուջեն, դրամական հոսքերի խելամիտ կառավարումն ու ռազմավարական ֆինանսական որոշումները ՓՄՁ-ներին օգնում են դիմակայել շուկայի փոփոխություններին և օգտագործել առկա հնարավորությունները։ Բայց իրականությունն այն է, որ շատ ձեռնարկատերեր պայքարում են անկանխատեսելի ծախսերի ու սահմանափակ ֆինանսական միջոցների հետ։

Այս հոդվածում կխոսենք, թե ինչու է ֆինանսական պլանավորումը կարևոր հայկական ՓՄՁ-ների համար և կներկայացնենք պրակտիկ խորհուրդներ, որոնք կօգնեն ձեր բիզնեսի ֆինանսները վարել ճիշտ և պրոֆեսիոնալ կերպով։ Եկեք անցնենք գործի։

ՓՄՁ-ների ներկայիս դրությունը Հայաստանում

Հայաստանում փոքր ու միջին բիզնեսները տնտեսության շարժիչ ուժն են՝ ապահովելով երկրի ավելացված արժեքի շուրջ 66.2%-ը։ ՓՄՁ-ները խաղի կանոններ են ձևավորում շուկայում ու ցույց տալիս, որ մեծ բան ստեղծելու համար պարտադիր չէ մեծ լինել։

Բայց եկեք անկեղծ լինենք․ Հայաստանում բիզնես անելն այնքան էլ հեշտ չէ։ Գնաճը, դրամի կտրուկ տատանումները, անընդհատ փոփոխվող օրենքներն ու կանոնակարգերը ֆինանսական կայունությունը ստեղծում են մի շարժվող թիրախ, որին դժվար է դիպչել։ Բյուջետավորումը խելամտություն ու ճկունություն է պահանջում, քանի որ փոքր բիզնեսները հաճախ դժվարանում են ֆինանսավորում գտնել, հարկային բարդություններից գլուխ հանել ու բյուրոկրատիային դիմակայել։

Բայց լավ լուրեր էլ կան։ Այն ձեռնարկատերերը, ովքեր նայում են ապագային ու պլանավորում խելամիտ, այսօր ավելի շատ հնարավորություններ ունեն։ Կառավարությունը տարբեր ծրագրեր է ներդրել, որոնք աջակցում են ՓՄՁ-ներին՝ սկսած դրամաշնորհներից, հարկային արտոնություններից մինչև վարկերի հասանելիության պարզեցում։ Բացի այդ, տեխնոլոգիաների, տուրիզմի ու կանաչ էներգետիկայի ոլորտները հիմա մեծ թափ են հավաքում՝ տալով նոր հնարավորություններ բիզնեսի զարգացման համար։ Մի խոսքով, եթե պատրաստ եք մտածել ստրատեգիական ու ճկուն գործել, հայկական շուկան լի է նոր հնարավորություններով։

Փոքր բիզնեսի ֆինանսական պլանավորման հիմնական սկզբունքները

ՓՄՁ-ների ֆինանսական պլանավորումը նման է լավ կազմված ճամփորդական քարտեզ ունենալուն։ Առանց հստակ ուղղության՝ հեշտ է մոլորվել։ Հայաստանում փոքր բիզնեսի համար ամուր ֆինանսական հիմք ստեղծելը ոչ միայն գոյատևելու, այլև աճելու, կայուն զարգանալու և հնարավորություններից օգտվելու մասին է։

1. Սահմանեք հստակ ֆինանսական նպատակներ

Պատկերացրեք՝ Ձեր բիզնեսի նպատակները ճանապարհային նշաններ են։  Ուզո՞ւմ եք ընդլայնվել, նոր աշխատակիցներ վերցնել, թե՞ եկամուտները մեծացնել։ Եթե կոնկրետ նպատակներ չունեք, ձեր ֆինանսական որոշումները կարող են վերածվել ենթադրությունների շարքի։ Հստակ նպատակները թույլ են տալիս խելամիտ կառավարել բիզնեսի ֆինանսները և կայացնել որոշումներ, որոնք իսկապես կտանեն առաջ։

2. Ստեղծեք իրատեսական բյուջե

Լավ բյուջե ոչ թե նշանակում է ծախսերը խիստ սահմանափակել, այլ նշանակում է ձեր գումարը ճիշտ կառավարել։ Հայաստանում բիզնեսի բյուջետավորումը հեշտ գործ չէ՝ հաշվի առնելով գնային փոփոխությունները, բայց կարևորն այն է, որ կարողանաք վերահսկել եկամուտներն ու ծախսերը, ռեսուրսները ճիշտ բաշխել ու անհրաժեշտության դեպքում ճկուն փոփոխություններ անել։

3. Հնարավորինս լավ կառավարեք դրամական հոսքերը

Կանխիկ դրամական հոսքը կարևոր է։ Շատ շահութաբեր բիզնեսներ դժվարության են հանդիպում, երբ գումարը ճիշտ պահին չի մտնում համակարգ։ Ֆինանսական ճգնաժամերից խուսափելու համար հետևեք ձեր մուտքերին ու ելքերին, ուսումնասիրեք սեզոնային փոփոխությունները և անհրաժեշտության դեպքում պահուստներ ստեղծեք։ Խելացի ֆինանսական կառավարումը նշանակում է, որ ձեր բիզնեսը երբեք գումարի անսպասելի պակասից խուճապի չի մատնվի։

4. Պատրաստ եղեք անակնկալների

Տնտեսական վերիվայրումներ, անսպասելի ծախսեր, հանկարծակի հնարավորություններ... Բիզնեսն իր անակնկալներով լի է։ Բայց եթե ունեք արտակարգ իրավիճակների ֆոնդ և նախապես մտածված ռազմավարություն, ոչ մի անսպասելի իրադարձություն չի կարող ձեր պլանները փչացնել։ Շատ հայ ՓՄՁ-ներ արդեն նկատել են, որ այնպիսի մասնագետների հետ համագործակցելը, ինչպիսին ProFin Consulting-ն է, օգնում է մշակել կայուն և հզոր պլաններ անսպասելի դեպքերի համար: Նրանց անհատականացված մոտեցումը երաշխավորում է, որ նույնիսկ շուկայի չսպասված փոփոխությունների դեպքում, ձեր բիզնեսը կմնա պատրաստ և անվտանգ:

ՓՄՁ-ների ֆինանսական կառավարման գործիքներ և հնարքներ

Բիզնեսի ֆինանսները կարգավորելը պարտադիր չէ, որ լինի անլուծելի գլուխկոտրուկ։ Ժամանակակից թվային գործիքները և ավտոմատացումը կարող են զգալիորեն թեթևացնել այս գործը։ Շատ հայկական ՓՄՁ-ներ դեռ Excel-ի աղյուսակներով են աշխատում, բայց ավելի հեշտ տարբերակներ էլ կան։ Zoho Books, Xero, և տեղական Armsoft Accounting ծրագրերը թույլ են տալիս առանց գլխացավանքի հետևել եկամուտներին, ծախսերին ու հարկերին։

Ավտոմատացումն արդեն հեղափոխում է փոքր բիզնեսների ֆինանսական պլանավորումը։ Փոխանակ ժամերով հաշվարկներ անելու՝ կարող եք թվային գործիքներ օգտագործել հաշիվ-ապրանքագրերի, աշխատավարձերի ու բանկային հաշտեցումների ավտոմատացման համար։ Մի խոսքով, աշխատեք խելացի, ոչ թե ծանրաբեռնված։

Եթե փնտրում եք ֆինանսական և բիզնես խորհրդատվական ծառայություններ՝ հարկային մասնագետներից մինչև ֆինանսավորման հնարավորություններ, Turn.am հարթակը կարող է օգտակար լինել։ Այստեղ հեշտությամբ կգտնեք մասնագետներ, ովքեր կօգնեն ձեր բիզնեսին ավելի արդյունավետ կառավարման հարցում։ 

Ինչու՞ արժե աշխատել ֆինանսական մասնագետների հետ

Բիզնես վարելը հեշտ գործ չէ. ծախսերի հաշվեկշիռ, հարկեր, աճի պլանավորում... ամեն ինչ միաժամանակ կառավարելը կարող է գլխացավանք դառնալ։ Ահա թե որտեղ են ֆինանսական մասնագետները պետք գալիս։ ProFin Consulting-ի նման պրոֆեսիոնալների հետ աշխատելը կարող է զգալիորեն թեթևացնել բիզնեսի ֆինանսական կառավարումը և օգնել ճիշտ որոշումներ կայացնել։

Օրինակ՝ Հայաստանում բյուջե կազմելը նույնպես բարդ գործընթաց է․ ցանկալի է ծախսերը կրճատել, բայց չվնասել բիզնեսի աշխատանքը։ Կամ, ասենք, հարկային շրջանն աննկատ մոտենում է, ու փորձում եք հասկանալ՝ նվազեցումների կարիք ունեք, թե ոչ։ Ֆինանսական մասնագետը կարող է ուղղորդել՝ օպտիմալացնել բյուջեն, ապահովել հարկային համապատասխանությունը ու նույնիսկ բացահայտել խնայողության տարբերակներ, որոնց մասին չէիք էլ մտածել։

Չէ՞ որ անկախ նրանից՝ երկարաժամկետ աճ եք պլանավորում, դրամական հոսքերը կարգի բերում, թե ֆինանսավորում փնտրում, պրոֆեսիոնալ խորհրդատվությունը կարող է ամեն ինչ փոխել։ 

Ինչպես երկարաժամկետ կայուն բիզնես կառուցել

Բիզնեսը հաջողելու համար միայն աճելն ու ընդլայնվելը քիչ է։ Կարևոր է ֆինանսապես խելամիտ որոշումներ կայացնել, որ բիզնեսը «պայթելուն» չգնա։

  • Աճեք, բայց խելամտորեն։ Արագ ընդլայնվելը, առանց ամուր ֆինանսական հիմքի, կարող է լուրջ խնդիրներ ստեղծել։ Ճիշտ է դանդաղ, բայց հաստատուն քայլերով առաջ գնալ, քան հետո ամեն ինչ նորից զրոյից սկսել։
  • Ունեցեք պահուստային ֆոնդ։ Երբեք չգիտեք, թե երբ ինչ անսպասելի ծախս կարող է առաջանալ, բայց եթե ունենաք ֆինանսական բարձիկ, ոչ մի անակնկալ ձեզ չի կոտրի։
  • Ուժեղ ֆինանսական կապեր ստեղծեք։ Լավ ֆինանսական գործընկերներն ու կապերը կօգնեն, երբ պետք լինի վարկ վերցնել կամ շահավետ գործարքներ կնքել։ Բիզնեսում ճիշտ շրջապատ ունենալը նույնքան կարևոր է, որքան ճիշտ ռազմավարություն ունենալը։
  • Շարունակեք վերանայել ու թարմացնել ձեր ֆինանսական պլանը։ Շուկան անընդհատ փոխվում է, իսկ հին մեթոդները կարող են այլևս չաշխատել։ Մի մնացեք նույն տեղում՝ պարբերաբար ստուգեք, արդյո՞ք ձեր ֆինանսական պլանը համապատասխանում է նոր իրականությանը։

Եզրակացություն

Վերջում ամեն ինչ հանգում է մեկ պարզ բանաձևի՝ եթե ուզում ես հաջողել, պետք է ճիշտ պլանավորես։

Ժամանակն է ստանձնել բիզնեսի ֆինանսական ղեկը․ վերանայեք բյուջեն, ուսումնասիրեք ավտոմատացման գործիքները, իսկ եթե պետք է՝ դիմեք մասնագետների։ 

Այսօր կայացրած խելացի որոշումները կարող են վաղվա մեծ հաղթանակի սկիզբ դառնալ։